Zgodnie z ustawą z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym jednostką pomocniczą w gminie jest sołectwo. Jego organizację i zakres działania określa Rada Gminy odrębnym statutem, po przeprowadzeniu konsultacji z mieszkańcami.
Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, a wykonawczym - sołtys. Działalność sołtysa wspomaga Rada Sołecka. Sołtys oraz Rada Sołecka wybierani są w głosowaniu tajnym, bezpośrednim, spośród nieograniczonej liczby kandydatów przez stałych mieszkańców sołectwa uprawnionych do głosowania.
Do zadań samorządu mieszkańców należy:
-
udział w rozpatrywaniu spraw socjalno- bytowych, opieki zdrowotnej, kultury, wypoczynku i innych związanych z miejscem zamieszkania,
-
kształtowanie zasad współżycia społecznego
-
organizowanie współnych prac na rzecz sołectwa,
-
tworzenie pomocy sąsiedzkiej,
-
inspirowanie działań zmierzających do rozwoju sołectwa,
-
dysponowanie przyznanymi środkami pieniężnymi i materialnymi.
Zadania te samorzad mieszkańców realizuje poprzez m.in. podejmowanie uchwał w sprawach sołectwa, opiniowanie spraw należących do zakresu działąnia samorządu mieszkańców, współprace z radnymi z terenu sołectwa czy przez ustalanie zadań dla sołtysa do realizacji między zebraniami wiejskimi.
Do właściwości zebrania wiejskiego należy:
-
wybór i odwołanie sołtysa,
-
wybór i odwołanie rady sołeckiej,
-
decydowanie w sprawach sołectwa w ramach przyznanych mu ustawowo kompetancji oraz w sprawach przekazanych do rozstrzygnięcia przez Radę Gminy
-
dysponowanie mieniem komunalnym przekazanym przez organy gminy,
-
rozstrzyganie zaistniałych w sołectwie konfliktów,
-
kontrolowanie działań sołtysa i rady sołeckiej w zakresie wykonywania ich obowiązków,
-
ustalanie sposobów zarządzania i korzystania z mienia komunalnego będącego w posiadaniu sołectwa,
-
opiniowanie celowości utworzenia, poszerzenia i likwidacji sołectwa.
Przykładowy Statut : STATUT SOŁECTWA CZERNIKOWO
